Yirminci Mektubun İkinci Makamı

ONUNCU KELİME:   وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَىْءٍ قَدِيرٌ        Yâni: Hiçbir şey ona ağır gelemez. Dâire-i imkânda ne kadar eşya var, o eşyaya gayet kolay vücud giydirebilir. Ve o derece ona kolay ve rahattır ki: اِنَّمَا اَمْرُهُ اِذَا اَرَادَ شَيْأً    الخ    sırriyle, güya yalnız emreder, yapılır. Nasıl ki,gayet mâhir bir san’atkâr; ziyade kolay bir tarzda, elini işe dokundurur dokundurmaz, makina gibi işler. Ve o sür’at ve mahareti ifade için denilir ki: O iş ve san’at, ona o kadar musahhardır ki; güya emriyle, dokunmasıyle işler oluyor; san’atlar vücûda geliyor. Öyle de: Kadîr-i Zülcelâlin kudretine karşı, eşyanın nihayet derecede musahhariyet ve itâatine; ve o kudretin nihayet derecede külfetsiz ve sühuletle iş gördüğüne işareten,            اِنَّمَا اَمْرُهُ اِذَا اَرَادَ شَيْأً اَنْ يَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونَ  ferman eder. Şu hakikat-ı uzmanın hadsiz esrarından beş sırrını "Beş Nükte" de beyan edeceğiz:  

            Birincisi: Kudret-İlâhiyye’ye nisbeten en büyük şey, en küçük şey kadar kolaydır. Bir nev’in umum efradiyle îcadı, bir ferd kadar külfetsiz ve rahattır.Cennet’i halketmek, bir bahar kadar kolaydır. Bir baharı îcad etmek, bir çiçek kadar rahattır. Şu sırrı îzah ve isbat eden Haşr’e dair Onuncu Söz’ün âhirinde, hem melâike ve beka-i ruh ve Haşr’e dair yirmidokuzuncu Söz’de Haşir mes’elesinde, İkinci Esâsın beyanında zikredilen "Nuraniyet sırrı", "Şeffafiyet sırrı", "Mukabele sırrı", "Muvazene sırrı", "İntizam sırrı", "İtâat sırrı", altı temsil ile isbat edilerek gösterilmiştir ki: Kudret-i İlâhiyye’ye nisbeten yıldızlar,zerreler gibi kolaydır; hadsiz efrad bir ferd kadar külfetsiz ve rahatça îcad edilir. Mâdem o iki Söz’de bu altı sır isbat edilmiş, onlara havâle ederek burada kısa keseriz.